Cephe İskeleleri
15 min read
Cephe İskelesi Çeşitleri ve İş Güvenliği Tedbirleri
Cephe İskelesi Çeşitleri
CUP – LOCK (FİNCANLİ) İSKELE SİSTEMİ
Yüksek yük taşıma kapasitesine sahip olduğundan özellikle kalıp altı iskelesi olarak kullanılmaktadır.
Cephe iskelesi olarak da kullanılmaktadır. Özellikle dairesel yapıların cephelerinde her açıda kurulabilme özelliğinden dolayı büyük kolaylık sağlamaktadır. Flanşlı iskelelere göre kurulması biraz daha basittir. Sadece çekiç kullanarak montaj ve demontajı gerçekleştirilir. Ürünün kaybolacak ya da kırılacak bir parçası bulunmadığı için diğer iskelelere göre avantajlı olduğu düşünülür.
Güvenlikli iskele modülü açısından;
Dezavantaj: Üretim olarak daha çok kalıp altı iskele olarak düşünüldüğünden taşıma kapasitesi açısından fincan aralıkları 100 cm’de bir üretilenler ülkemizde çok miktarda olup, cephede kullanıldığında korkuluk sıkıntısı oluşturmaktadır. Bunun için daha fazla yük taşıma kapasitesine sahip olması için üretilen fincan aralıkları 50 cm’de bir olan modüllerin kullanılması bu sorunu ortadan kaldıracaktır. Veya korkuluk montajına olanak sağlamak için kelepçe sistemleri ile yatay borular sabitlenmelidir.
Avantaj: Çok yönlü bağlantılar oluşturulabildiğinden dairesel cephelerde uygun olup yapıya daha çok yakın montaj imkânı sağlayacaktır. Ayrıca merdiven sistemi için yapının dışına ikinci bir sıra oluşturarak merdivenlerin daha sağlıklı kullanılabilmesine imkân sağlamaktadır.

Bağlantı noktaları alt tas, standart tas ve bademden oluşur. Zeminde kot farkını almak için ise “4 yollu” ve “U” başlıklı üst ayar milleri kullanılır.
FLANŞLI KAMALI İSKELE SİSTEMİ
Ülkemizde en fazla kullanılan iskele çeşitlerinden biridir. Kalıp altında, duvar yapımında, cephe sıva-boya-izolasyon işlerinde, baraj tünel gibi yüksek perde inşası işlerinde çok amaçlı bir iskele olarak kullanılmaktadır.
Dikey elemanlar üzerinde bulunan flanşlara, yatay elemanlar ucuna takılan kurtağzı-kama sisteminin çekiç vasıtasıyla kitlenmesi ile oluşturulur. Dikey elemanlar ise birbirine geçmeli şekildedir.

Yapı elemanlarını aşağıdaki resimlerden daha net kavrayabilirsiniz;
Güvenlikli iskele modülü açısından;
Avantaj: Merdiven sistemi için yapının dışına ikinci bir sıra oluşturarak merdivenlerin daha sağlıklı kullanılabilmesine imkân sağlamaktadır. Ayrıca flanşlarda 8 ayrı delik ile 8 farklı yöne doğru montaj yapılabilmesi nedeniyle cephe işlerinde yapı şekline göre güvenli yerleşime kolaylık sağlar.
Dezavantaj: Flanşların her 50 cm’de bir olmaları korkuluk montajı için olanak sağlamaktadır. Fakat ülkemizde flanşları dikey elemanlarına her 100 cm’de bir montajlanarak üretilenler çok sayıda olduğundan korkuluğun montajına engel teşkil etmektedir. Bu durumda korkuluk montajına olanak sağlamak için kelepçe sistemleri ile yatay borular sabitlenmelidir.
H TİPİ İSKELE SİSTEMLERİ
Flanşlı iskele ile birlikte ülkemizde en fazla kullanılan iskele çeşitlerinden biridir.
H tipi cephe iskelesi modüllerden oluşur. Her bir modülde; bir adet H çerçeve, iki adet çapraz ve bir adet yatay bağlantı elemanı taşıyıcı kafes sistemini oluşturur.
Kurulumu; Alt ayar milleri yerleştirilir. H çerçeveler millere oturtulur. Çaprazlar H çerçevelere bağlanır. Yatay bağlantılar yerleştirilir. Sac kalaslar yerine konulur. Merdiven takılır ve üst sıra H çerçeve yerleştirilerek devam ettirilir. Ayrıca bina bağlantıları için kelepçeli ankraj tijleri (iskele dayamaları) ile binaya tutturulur. Yatay, çapraz takviyeler ve dikey elemanlar birbirlerine pimler vasıtasıyla bağlanır.
Bağlantı elemanları aşağıdaki resimde daha net anlaşılabilir;

İSKELE SEÇİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR;
TS EN 12810 standardına uygun iskele kullanılması gerekmektedir. Bunun için ise TSE tarafından ürün belgelendirmesinin yapılması gerekmektedir. İskele üreticisinin aşağıdaki unsurları standartlara uygun şekilde yaptığı takdirde ancak TSE tarafından ürün belgelendirmesi alabilmesi söz konusudur.
- Malzeme deneyleri
- Konfigürasyon- Statik değerlendirme
- Taşıyıcı unsurlar
- Platformlar
- Kaynaklar ( EN ISO 3834-3 )
- Ankraj
- Konfigürasyon kaplaması (Güvenlik ağları vb.)
- Kaplama (Galvaniz)
- El kitabı
İskele sisteminin kısa gösterilişi;
Aşağıdaki örnekteki kısa gösteriliş; yük sınıfı 3, sistem genişliği en az 1,2 m ve en fazla 1,5 m, çıkma uzunluğu 2,5 m çalışma alanı baş mesafesi en az 1,9 m, kaplamalı, normal merdivenle ulaşım sağlanan bir iskeleyi gösterir.
Yük Sınıfı: İskelenin kullanım amacına göre taşıması gerekli muhtemel yükler düşünülerek doğru yük sınıfı belirlenmeli ve uygun iskele seçilmelidir. Yük Sınıfı tablosu ve nasıl belirleneceğine dair bir örnek aşağıda gösterilmiştir.
Kısmi Alan Yükü | |||||
Yük Sınıfı | Düzgün Yayılı Yük q1 kN/m2 | 500 mm x 500 mm alan üzerindeki tekil yük | 200 mm x 200 mm alan üzerindeki tekil yük | q2 kN/m2 | Kısmi alan kat sayısı ap |
1 | 0,75 | 1,50 | 1,00 | – | – |
2 | 1,50 | 1,50 | 1,00 | – | – |
3 | 2,00 | 1,50 | 1,00 | – | – |
4 | 3,00 | 3,00 | 1,00 | 5,00 | 0,40 |
5 | 4,50 | 3,00 | 1,00 | 7,50 | 0,40 |
6 | 6,00 | 3,00 | 1,00 | 10,00 | 0,50 |
Resimdeki durum için;
İskele bölmesindeki yükler: (70×1,2) + 100 + 30 + 10 = 224 kg = 2,24 kN
*Platform üzerine vinçle taşınacak malzemeler dinamik etki hesaba katılması amacıyla 1,2 ile çarpılmıştır.
İskele bölmesinin alanı: 3 x 0,9 = 2,7 m2
M2 ye gelecek yayılı yük : 2,24 kN / 2,7 m2 = 0,83 kN/m2
*Yukarıdaki tablodan bakıldığında 0,83 kN/m2 değeri yük sınıfı 1 değerini aştığından bu örnekte yük sınıfı 2 seçilmesi gerektiği görülmektedir.
Not: Çalışma alanları için yük sınıfları iskelenin kullanım amacına bağlıdır.

Dış cephe işlerinde kullanılacak olan iskeleler demir esaslı metal mamul ise TS EN 12811-2 standardına göre korozyona karşı “sıcak daldırma galvaniz” ile kaplanmış olmalıdır. Alüminyum alaşımları, normal alanlardaki kullanımlarında yüzey korumasına ihtiyaç duymaz.
Korozyon Kategorisi | TS EN 12811-2 ‘ ye göre önlem | |
C1 | çok düşük koroziteli atmosferler | EN ISO 12944’e uygun koruyucu boya |
C2 | düşük koroziteli atmosferler | Sıcak daldırma galvaniz kaplama: Kaplama kalınlığı : ≥ 28μm |
C3 | orta koroziteli atmosferler | EN ISO 1461 T’ye uygun, sıcak daldırma galvaniz kaplama Kaplama kalınlığı : ≥ 50μm |
C4 | yüksek koroziteli atmosferler | – |
C5 | çok yüksek koroziteli atmosferler (Endüstriyel Bölge) | – |
C6 | çok yüksek koroziteli atmosferler (deniz üstü) | – |
Daha fazla teknik detay için standardı https://intweb.tse.org.tr sitesinden temin edebilirsiniz.
MEVZUAT;
YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ;
17– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde kullanılan geçici iş ekipmanlarının, TS EN 12810-1,TS EN 12810-2,TS EN 12811-1,TS EN 12811-2 ve TS EN 12811-3 standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.

19– Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım şekline göre sağlamlık ve dayanıklılık hesapları üreticiden temin edilir, mevcut değilse yapılır veya yaptırılır. Bu hesaplar yapılmadan veya yapılan hesaplar sonucunda iskelenin güvenli olmadığının tespit edilmesi halinde iskeleler kullanılamaz.
20– İskelelerin aşağıdaki hususlara uygun olması sağlanır;
- Kendiliğinden hareket etmeyecek, stabilitesi bozulmayacak ve çökmeyecek şekilde tasarlanmış, imal edilmiş ve kurulmuş olması,
- İskele sistemlerinin güvenli bir şekilde desteklenmesi, yatay ve düşey kuvvetlere karşı uygun şekilde sabitlenmesi,
- Doğru şekilde ve bakımlı bulundurulması,
- Korozyona karşı uygun malzeme kullanılması,
- İskele sisteminde çatlak, kırık, yıpranmış ve korozyona uğramış özellikteki iskele ve bağlantı elemanlarının kullanılmaması,
- İskelelerde görülen kusurların derhal giderilerek zayıf kısımların güçlendirilmesi.
21– İskele platformları hareket etmeyecek şekilde iskele sistemine sabitlenir. Platform elemanları ile iskele dikey elemanları arasında ve platform döşemesinde çalışanların düşmesine sebep olabilecek boşluk bulunmaması sağlanır.
22– İskelelerdeki korkuluk sistemlerinin bu Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun olması sağlanır.
23– İskelelerdeki bütün bağlantı yerleri ile bağlantı elemanlarının yeterli sağlamlıkta olması sağlanır ve bu bağlantıların kendiliğinden ayrılmaması için gerekli tedbirler alınır.
24– İskele sistemlerinin kurulması, kullanılması ve sökümünde İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.
25– İskeleler aşağıda belirtilen durumlarda işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişi tarafından kontrole tabi tutularak, iskeleler ile ilgili özel tedbirlerde belirtilen hususları içeren kontrol raporu hazırlanır, rapor sonucunda sadece güvenli olduğu tespit edilen iskelelerde çalışma yapılır;
- Kullanılmaya başlamadan önce,
- Haftada en az bir kez,
- Üzerinde değişiklik yapıldığında,
- Belli bir süre kullanılmadığında,
- Sismik sarsıntı, kuvvetli rüzgârlar gibi olumsuz hava şartlarına veya denge ve sağlamlığını etkileyebilecek diğer koşullara maruz kaldığında.
Kontrol Formunu indirmek için resme tıklayınız.
26– İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak iskelelerin uygun ve görülebilir yerlerine asılır. Belirtilen bu ağırlıkları aşan yükler iskelelere yüklenmez.
27– İskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçişi engelleyecek malzemeler bırakılmaz.
28– İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre genişliğinde ve kenarlarında bu Yönetmeliğin Ek–4 (A) Yüksekte Çalışma başlığının 6 ncı maddesinde tanımlanan özelliklere uygun korkuluk sistemleri bulunan geçitler kullanılır.
29– Vinç veya benzeri makinelerin kullanılması sırasında, yüklenen malzemenin iskeleye takılmaması için gerekli tedbirler alınır.
30– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinin kurulumunda, taşıyıcı sisteme ait düşey ve yatay elemanların eksiksiz olarak kullanılması ve sistemin yeteri kadar çapraz elemanlarla takviye edilmesi sağlanır.
31– Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde taşıyıcı sisteme ait dairesel kesitli düşey ve yatay elemanların anma dış çapının en az 48,3 milimetre olması, anma et kalınlıklarının ise malzeme cinsine ve en küçük akma dayanımına uygun olması sağlanır.
32– Cephe iskeleleri binaya mümkün olduğunca yakın kurulur, bunun mümkün olmadığı durumlarda çalışanların bina ile iskele arasından düşmelerini önleyici tedbirler alınır.
33– Cephe iskelelerinin ayaklarında sabit veya düşeyliği ayarlanabilir taban plakaları ve yumuşak zeminlerde yükü dağıtmak için taban plakaları altlarında uygun malzemeden yapılmış altlıklar kullanılır. Sağlam olmayan ve uygunsuz malzemeler destek parçaları olarak kullanılmaz, iskelenin sağlam ve dengeli olması sağlanır.
34– İskelelerde çalışılan platformlara güvenli ulaşımın sağlanması için merdiven sistemleri veya benzeri güvenli ulaşım sistemleri kullanılır.
35– Madeni cephe iskeleleri statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanır.
36– Seyyar iskeleler, üzerinde çalışan bulunduğu durumlarda hareket ettirilmez. İskelenin dik ve platformun düz olması sağlanır. İskele ayaklarında iskelenin kendiliğinden hareket etmesini engelleyecek fren kolu gibi uygun tertibatlar bulunur.
İSKELE ELEMANLARI GENEL GÖSTERİMİ

İSKELE BOYUTLARI
- Serbest yürüme bölümü (platform genişliği) en az 50 cm olmalıdır.
- Çalışma alanları arasındaki net baş yüksekliği en az 1,90 m olmalıdır.
Çelik boru kullanılıyorsa (Resim 6);
- Çelik borular en az 48,3 mm dış çapa sahip olmalıdır
- Borularda en küçük anma et kalınlığı 2,7 mm
- Yan koruma amacıyla kullanılan çelik borular en az 1,5 mm
- Topuk tahtası en az 1 mm
- Plâtform birimleri ve ara destekleri en az 2 mm anma et kalınlığı
Alüminyum borular kullanılıyorsa (Resim 7);
- Alüminyum borular en az 48,3 mm dış çapa sahip olmalıdır.
- Borularda en küçük anma et kalınlığı 3,2 mm
- Yan koruma amacıyla kullanılan çelik borular en az 2 mm
- Plâtform birimleri ve ara destekleri en az 2,5 mm anma et kalınlığı
- Ana korkuluk, çalışma alanı seviyesinden en az 1 m yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek 125 kilogramlık yüke dayanıklı olmalıdır.
- Tekmelik, ana ve ara korkuluklar herhangi bir yönden gelebilecek yüklere karşı en fazla 35mm sehim yapacak rijitlikte olmalıdır.
- Yan koruma elemanları arasındaki açıklıklar en fazla 47 cm olmalıdır.
- Ana ve ara korkulukları ile topuk levhasının düşeyde yatay uzaklık 8 cm ‘yi geçmemelidir.
- Topuk tahtası, en üst kenarı bitişik çalışma alanı seviyesinden en az 150 mm yukarıda olacak şekilde monte edilmiş olmalıdır.
- Topuk tahtası 15 Kg yatay yüke dayanıklı olmalıdır.
- Düşeyliği ayarlanabilen taban plâkaları en az 200 mm ayar kapasitesine sahip olmalıdır.
- Taban plâkasının alanı en az 150 cm2 olmalıdır. Taban plâkasının kalınlığı en az 6 mm olmalıdır.Yumuşak zeminlerde yükü dağıtmak için taban plakaları altlarında uygun malzemeden yapılmış altlıklar (taban kalası) kullanılmalıdır. (Resim 9)
- Dikmeler arasındaki birleşim yerlerinde bindirme uzunluğu en az 150 mm olmalıdır.(Resim 10)

- İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre genişliğinde geçitler kullanılır. (Resim 11)
- Ulaşım açıklığı minimum 45cm x 60cm ebatlarında olmalıdır.(Resim 12)
- İskelenin yapı ile uzaklığı; 25 ile 40 cm arasında ise ara korkuluk, 40 cm’den fazla ise ana ve ara korkuluk yapı ile iskele arasına (iskele iç kısmına) yerleştirilmelidir.
AHŞAP VE ÖN YAPIMLI ÇELİK İLE ALÜMİNYUM ALAŞIMLI BİLEŞENLERDEN OLUŞAN DIŞ CEPHE İŞ İSKELELERİNE DAİR TEBLİĞ
Bu Tebliğ 1/7/2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir;
- Ruhsata tabi yapılarda ve işlerde; bina inşaatlarının dış cephelerinde kullanılacak ahşap ve ön yapımlı çelik ve alüminyum alaşımlı bileşenlerden oluşan dış cephe iş iskelelerinin; performans ve tasarım gerekleri hesapları ile yatay ve dikey yaşam hatları için gerekli olan yapısal düzenlemelere ve bağlantı noktalarına dair detay çizimler, ilgili proje müellifince yapılır. Dış cephe iş iskelesine ait hesap ve detay çizimler yapı sahibi veya kanuni vekillerince yapı ruhsatiyesi almak için sunulan müracaat dilekçesi ekindeki ruhsat eki statik proje dâhilinde ilgili idareye teslim edilir.
- Projelendirilen dış cephe iş iskelelerinde; 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 5/10/2013 tarihli ve 28786 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği ile ilgili diğer yönetmelik ve standartlarda belirtilen asgari koşullar sağlanır.
- Dış cephe iş iskeleleri İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, İmar Kanunu ve Yapı Denetimi Hakkında Kanun uyarınca sorumlu teknik elemanların yönetim, gözetim ve denetimi altında, projesine ve malzeme gereklerine uygun olarak kurdurulur ve söktürülür.
- Dış cephe iş iskele yüksekliğinin 13.50 m’yi aştığı hallerde inşa edilecek iskelenin tamamı çelik ve/veya alüminyum alaşım bileşenlerden oluşur.
- Yapının bulunduğu parselin yola bakan cepheleriyle sınırlı olmak üzere; bina dış cephe iş iskelesinin yapı yaklaşma mesafesi içerisinde kurulan kısmının dış yüzeyinin tamamen çuval kumaşı, file, branda, levha veya aynı işlevi görebilecek benzeri iskele örtüsü ile kaplanması zorunludur.
Bu tebliğin ekinde detaylı olarak çelik/alüminyum/ahşap iskele uygulama esasları anlatılmaktadır. Eki için tıklayınız.
ŞANTİYELERDE İSKELELERE GENEL BAKIŞ
- Proje aşamasında iken yapımızın oluşturacağı riskler konusunda oluşturulan sağlık güvenlik planı çerçevesinde iskelelerin kurulumu ve standart konfigürasyonları göz önünde bulundurularak,uygulamaya başlamadan önce mutlaka kurulum planlamasının yapılmış olması gerekmektedir. Yükseklik 24 m’ nin üzerinde ise standart sistem konfigürasyonları dışında hesaplama yoluna da gidilmelidir.
- Kullanılacak olan iskele taşıyıcı malzemelerinin laboratuar ortamında deneyleri yapılarak taşıma kapasiteleri bilinmeli, bütün malzemeleri deformasyon ve korozyona karşı mutlaka kontrol edilmeli ve eksikliklerin tedariki yoluna gidilmelidir.
- Kurulum yapılmadan önce yapının şekline göre (girinti-çıkıntı, eğimli ya da oval yüzeyler, yapı cephe kesişimleri) iskele ayak yerleri belirlenerek binaya yakınlığı ve geçiş bölgelerinin oluşturulması sağlanmalıdır. Cepheler arası geçiş sağlanmayacak ise her bir geçişin yapılmadığı cepheye merdiven sistemleri oluşturulmalıdır.
- İskele tabanlarında mutlaka ayar milleri kullanılmalı, ayar millerinin oturacağı zeminin sağlam olması sağlanmalıdır. Sağlamlığın kısmen oluşturulamadığı yerlerde ayar millerinin altlarına taban plakaları koyularak zemine yapılacak basınç azaltılmalı, konsolidasyonun önüne geçilmelidir.
- Ülkemizde yapılan en sık hatalardan biri tüm iskele kurulduktan sonra merdiven ilavesi yapılmasıdır. İskeleler; merdiveni, ana-ara korkuluğu, tekmeliği her bir alt sırada tamamlandıktan sonra bir üst katına montaja geçilmelidir.
- Ülkemizde kullanılan iskele tiplerinden dolayı iskele kurulum ve sökümlerinde tam vücut emniyet kemerlerinin kullanılması elzemdir. Tam güvenlikli halde ya da hale getirilmiş olan iskelelerde çalışma sırasında yüksekten düşmeyi engelleyecek merdiven sistemi, ana-ara korkuluk, tam dolu çalışma platformu mevcut olacağından tam vücut emniyet kemeri kullanmaya gerek yoktur. Fakat kurulum ve sökümlerde aşağıda belirtilen sistemler (alt sıra iskele kurulurken üst sıranın korkulukları da takılan sistem) kullanılmadıkça emniyet kemeri kullanılmalıdır.(Resim 15)
- İskeleler elektrik iletkenliği sebebiyle elektriğe karşı topraklanmalıdır. Bu topraklama iskelenin herhangi bir noktasından toprağa ya da yapıda bulunan galvaniz şeritlere topraklama kablosuyla bağlanarak yapılabilir.
- İskelenin kendiliğinden hareket etmemesi, stabilitesinin bozulmaması, rijitliğinin sağlanması, güvenli bir şekilde desteklenmesi ve yatay ve düşey kuvvetlere karşı uygun şekilde sabitlenmesi için bina bağlantılarının ankrajlarla yapılması ve çapraz takviyelerle güçlendirilmesi gerekmektedir. İskelede ankraj düzeninin nasıl olması gerektiği şantiye yetkilileri tarafından belirlenmelidir. (Resim 15-16)
- Üst katlara çekilecek malzemeler için kurulan makara sistemleri ya da gırgır vinçlerin iskelelerde süreksizlik meydana getirmemesi gerekmektedir. Şartlar itibariyle durum bunu mümkün kılmıyorsa merdiven sistemi ya da sistemlerinin bütün platformlara ulaşması sağlanmalıdır.
- Çalışma platformları mümkün olduğunca yatay olmalı, eğimin %20’yi aştığı durumlarda platformda bütün genişlik boyunca sağlam olarak tutturulan ayak tutucular bulunmalıdır.
- İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak iskelenin uygun ve görülebilir yerlerine asılmalıdır.
- Meskun mahal içinde yay trafiğinin yoğun olduğu bina cephelerine kurulan iskeleler malzeme düşmesinin önüne geçebilmek adına dış yüzeyinin tamamen çuval kumaşı, file, branda, levha veya aynı işlevi görebilecek benzeri iskele örtüsü ile kaplanması gerekmektedir (Resim 17).Yayaların geçişine ya da cephe altında bulunan iş yerlerinin giriş-çıkışlarına engel olmamak adına taşıyıcı kapasitesi hesaplanarak iskele ayak kısmında alt iskele modülleri oluşturulmalıdır.(Resim 18)


Konu ile ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu’ nca hazırlanan ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde iş güvenliği eğitim videosu, iş müfettişlerinin teftişlerinde genel olarak alınmasını istediği tedbirleri görsel hale getirerek hazırlanmıştır.
İş güvenliği uzmanlarının, işverenlerin, çalışanların eğitimlerinde de kullanılabilecek bir video.
Merhaba, yazı için teşekkür ederim. Ancak hala sormak istediğim sorular var:
1- İskele sorumluluğu tedarikçi firmanın mıdır yoksa kiralayan yani inşaat firmasının mı?
2- Kurulumu tedarikçi firma mı yoksa kiralayan inşaat firması mı yapmalıdır? Yani kurulum yasal mevzuatta kim tarafından yapılmalıdır?
3- Kurulum tedarikçi firma tarafından yapılıyorsa, iskele tesliminde tutanak tutularak iş güvenliği ve kurulum eksiğinin olmadığı varsa giderilmesi yönünde mutabakat sağlanması gerekli midir?
4- Güvenlik ağı olmalı mıdır?
5- İskele, tedarikçi firma tarafından kurulup teslim ediliyorsa, bunun görsellerle ve video kayıtlarıyla desteklenmesi tedarikçi firmayı herhangi bir sorumluluktan kurtarması açısından önemli midir?
6- Elektrik çarpması veya riskine karşı topraklama yapılmalı mıdır?
7- Tedarikçi firma her şeye rağmen yasal sorumlu ise, iskeleyi her kiraladığında bunu sigorta yaptırarak doğabilecek zararları önlemek adına karşılatabilir mi?
8- Ve Allah korusun, herhangi bir düşme durumunda yasal sorumlu tedarikçi firma mıdır yoksa kiralayan inşaat firması mı? Ve şöyle, tedarikçi firma kurulumu eksiksiz yaptı, bunları gerek video kaydıyla gerekse görsellerle destekleyen formatları kaydetti ve hiçbir eksik olmaksızın inşaat firmasına ya da cephe işini yapacak firmaya teslim etti ve bunu tutanak altına aldı ise.
Ekleyecekleriniz de varsa memnun olurum, saygılar.
Hüseyin Bey Sorunuz İçin Teşekkür ederiz…
İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı incelendiğinde iskelelerde özellikle 2 ana başlıkta önlemlerin önem kazandığı değerlendirilmelidir:
1. İskelenin Kurulumu
2. İskelenin Kullanımı
Kurulum ve kullanım koşulları “YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ Ek-5”te detaylı bir şekilde belirtilmiştir. Yapı işyerlerinde öncelik iskele seçimi ve kurulumuna yönelik teknik planlamaların yapılmasıdır. Bu planlamalar;
1. Atmosferik koşullar altında malzeme yapısının belirlenmesi (Ahşap, alüminyum ya da çeşitli kalınlıklarda galvaniz kaplanmış çelik esaslı iskeleler gibi)
2. Projeye uygun olarak yerleşim planı ( konfigürasyonu, erişim noktaları, yük sınıfı, Malzeme alım noktaları, ek konsol noktaları vb gibi)
Belirlenmek suretiyle şantiye teknik personelleri marifetiyle yerine getirilir. Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde (ki iskele kurulumu özelinde çok tehlikeli bir iş olduğu açıktır) iskele kurulumunu mesleki eğitim belgesine sahip personellerin yapması şarttır. Bu doğrultuda iskeleler; 12UY0056–3 referans koduyla 30/05/2012 tarihinde yayınlanmış ulusal yeterlilik kapsamında mesleki yeterlilik belgesine sahip “İskele Kurulum Elemanlarınca” kurulmalıdır. İşyerleri, bu personellere sahipse kiralanmış olan ya da kendi envanterinde sahip olan iskeleleri kendi personelleri ile kurabilir ve sökebilir. Öte yandan işyeri bu vasıfta personel istihdam etmiyorsa, iskele kurulumunu ve sökümünü iskeleyi kiraladığı işyerinden de temin etmek suretiyle yerine getirebilir. Burada esas olan iskelenin kurulum ve sökülmesi işinin “İskele Kurulum Elemanlar” tarafından yerine getirilmesidir.
İskele kurulumu, kullanımı ve sökülmesi işinin güven içinde yürütülmesinde inşaat firmasının sorumluluğu her zaman vardır. Zira şantiye sahasında gerçekleştirilen tüm işlerde yapı müteahhidi ve şantiye şefi sorumludur. Kurulumu tedarikçi firma gerçekleştirmiş olması hizmet alımı yoluyla işin ifası anlamına gelmektedir. Bu durumda sorumluluk bölünmek suretiyle hem tedarikçi firmanın hem de inşaat firmasınındır. İş sağlığı ve güvenliği denetimlerinde iskeleyle ilgili kurulum ve kullanım koşullarına göre mevzuata dayalı eksiklik ya da aykırılıklarda yasal işlem yapı müteahhidi ile yapılmaktadır. Zira İSG mevzuatında iskelenin doğru bir şekilde kurulması yükümlülüğü ve iskeleyi kullanacak olan işçilerin güvenliğini koruma yükümlülüğü yapı müteahhidindedir. Öte yandan bahsettiğiniz üzere istenmeyen bir kaza oluştuğunda tazminat sorumluluğu (işçi için maddi-manevi tazminat ile SGK rücu tazminatları) ve cezai sorumluluk devreye girmektedir. Bu durumda meydana gelen kazanın kök nedenlerine bağlı olarak sorumluluk farklılık gösterecektir. Örneğin; kaza iskelenin kurulumundan kaynaklı bir şekilde meydana geldiğinde tedarikçi firma kurulumu gerçekleştirmesindeki eksik ve hataları sebebiyle sorumlu olacak, inşaat firması denetim-gözetim yükümlülüğü sebebiyle sorumlu olacak ve işçi de dikkatsiz ya da tedbirsiz çalışması sebebiyle sorumlu olacaktır. Mahkeme tarafından atfedilen kusur miktarları çerçevesinde de firma ya da kişilerden tazmin edilecektir.
Tedarikçi firma tarafından kurulan iskeleyle ilgili bir kısım belge ve bilgilerin temin edilmesi ve saklanması gerekmektedir. Bu belgeler arasında en önemlileri; temin edilen iskelenin TS EN 12810 -12811 standartlarına uygun olduğuna dair belge, kurulumunun bu standartlara göre yapıldığını gösterir kurulum sonrası belge, kuran kişilere ait mesleki yeterlilik belgeleridir. Kurulum sırasında ya da sonrasında çeşitli fotoğraflamalar ve görüntü teminleri kimi durumlarda önemli bir rol oynayabilir. Zira doğru kurulumu gerçekleştirilen bir iskelede sonradan işçiler tarafından bir değişiklik yapılması sebebiyle kaza meydana gelebilir.
Güvenlik Ağı-Branda-File: İskele için güvenlik ağı (Koruyucu file-branda) gerekliliği kurulduğu konuma göre farklılık göstermektedir. Bu filenin kurulmasındaki amaç, yoğun insan trafiğine sahip bölgelere ya da korunaksız durumdaki vatandaşlara malzemelerin düşmesinin önüne geçmektir. Şantiye sahasında kullanılırken iskelenin eteklik-topukluk ihtiva etmesi yeterli görülmektedir. Zira iş sağlığı ve güvenliği mevzuatında bu branda-file zorunluluğuna dair bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı “AHŞAP VE ÖN YAPIMLI ÇELİK İLE ALÜMİNYUM ALAŞIMLI BİLEŞENLERDEN OLUŞAN DIŞ CEPHE İŞ İSKELELERİNE DAİR TEBLİĞ” madde 3.7’de zorunlu durum şu şekilde belirtilmiştir:
“Yapının bulunduğu parselin yola bakan cepheleriyle sınırlı olmak üzere; bina dış cephe iş iskelesinin yapı yaklaşma mesafesi içerisinde kurulan kısmının dış yüzeyinin tamamen çuval kumaşı, file, branda, levha veya aynı işlevi görebilecek benzeri iskele örtüsü ile kaplanması zorunludur.”
Topraklama: İskele yapısı itibariyle her bir bileşenin birbirine mafsalla bağlandığı bir yapı olup bileşenlerinin hareketleri sonucu oluşan statik elektriğe karşı topraklanması gerekmektedir. Öte yandan iskele üzerinde çeşitli elektrikli el aletleri de kullanılmakta olup bu aletlerde meydana gelebilecek elektrik kaçaklarında iskelelerin iletken yapı bileşenlerinin topraklama vasıtasıyla bu elektriği deşarj etmesi sağlanmalıdır. İSG mevzuatında bu husus “YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ Ek-5” A.14. maddesinde aşağıdaki şekilde belirtilmiştir;
“Çelik ve alüminyum alaşımlı cephe iskelelerinin uygun ve yeterli şekilde topraklanması sağlanır. Birbirinden bağımsız iskele sistemleri ayrı ayrı topraklanır.”